Waarom het gezonder is om niet zo kritisch te zijn naar jezelf.

Waarom het gezonder is om niet zo kritisch te zijn naar jezelf.

“We zijn allemaal onze eigen, ergste critici.” Heb je dat ooit eerder gehoord?

Ja, het is een irritant cliché, maar het is niet zomaar een zin uit een of ander zelfhulpboek. Evolutionair psychologen hebben onze natuurlijke ‘ negativiteitsbias ‘ bestudeerd. Daaruit blijkt dat wij evolutionair geprogrammeerd zijn met een instinct waardoor negatieve ervaringen belangrijker lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Met andere woorden: we zijn geëvolueerd om meer gewicht te geven aan onze fouten, fouten en tekortkomingen dan onze successen. Dus waarom zijn we zo hard voor onszelf? In de eerste plaats vanwege de evolutie. Daar zijn we mooi klaar mee. Datzelfde instinct brengt ons in het dagelijks leven voor impactvolle blokkades.

Wie een zondebok nodig heeft, mist zelfkritiek – Loesje

“Zelfkritiek heeft een negatieve invloed op onze geest en op ons lichaam.,” zei Dr. Richard Davidson. “Het kan leiden tot malende, steeds terugkerende gedachten die onze productiviteit verstoren, en het kan ons lichaam beïnvloeden door ontstekingsmechanismen te stimuleren die leiden tot chronische ziekten en veroudering versnellen,” zegt hij.

Maar dat is niet het einde van het verhaal. Er zijn zeker manieren om onze negativiteitsbias te omzeilen en het is bovenal mogelijk om zelfkritiek om te zetten in kansen voor leren en persoonlijke groei. Het is echt waar. Maar laten we eerst eens achterhalen over hoe we hier zijn gekomen…

“Onze hersenen rusten ons uit met een mechanisme om onze geest en ons gedrag te controleren,” zegt diezelfde Dr. Davidson. Het zorgt ervoor dat we, wanneer we fouten maken, we de fout opmerken. En het is helder; als we iets willen leren van een fout, is het van belang dat we deze in de eerste plaats, opmerken. Dat we bewust zijn”.

Echter: alleen maar bewust zijn dat we zijn afgeweken van onze verwachtingen of doelen – of dat nu teveel eten is of niet een dagelijkse to-do-lijst maakt – is niet hetzelfde als onszelf in negatieve spiraal van emoties, naar beneden werken. De valkuil waarin we onszelf begeven, is dat we negatieve betekenis geven aan ons gedrag. ‘het is niet goed te praten dat ik heb nagelaten je niet op de hoogte te brengen’. Met het bewustzijn van de fout, introduceren we het oordeel erover. En we kunnen onszelf daar zó in vastzetten, dat we nalaten de fout te zien als een moment waarin we een les mogen leren. Of überhaupt mogen leren. We brengen onszelf in een cyclus van malende gedachten, liggen s nachts wakker en zo belanden we in de contra productieve kant van zelfkritiek.

Het zal je geenszins verbazen dat zelfkritiek leidt tot somberheid, depressie, angst, middelenmisbruik en een negatief zelfbeeld. Het vermindert de motivatie, de energie om vooruit te komen en door weerstand heen te gaan. Zelfkritiek leidt ertoe dat mensen zich overmatig bezighouden met falen. Of liever gezegd; het vermijden van falen. Kortom, als je jezelf veroordeelt – iemand noemde het laatst dat ie zichzelf emotioneel in elkaar slaat – omdat je slechts drie van de vijf items op je takenlijst hebt voltooid, heb je minder kans om die laatste twee items te voltooien – en toch zijn we geprogrammeerd om in dat patroon te vallen. De cirkel is rond. De vicieuze cirkel.

De paradox van het verhaal: onze negativiteitsbais helpt ons bewust te worden en te ontwikkelen. De werkelijkheid zorgt er echter voor dat ons bewustzijn ervoor zorgt dat we onszelf – bewust of onbewust – naar beneden halen. Het oordeel doet intrede. In plaats van de kans grijpen positieve ervaringen te halen uit het negatieve, gaat het met ons aan de haal en raken we verstrikt in de negativiteit.

De oplossing? Die wordt wel het beoefenen van zelfcompassie genoemd.

Zelf compassie = het beoefenen van uitreiken naar jezelf vanuit dezelfde vriendelijkheid, hetzelfde begrip en dezelfde steun die je zou geven aan de mensen die je lief zijn. In het bijzonder als je geconfronteerd wordt met persoonlijk falen, tekort schieten, fouten en bovenal wanneer je in een moeilijke periode zit in je eigen leven.w

Ik heb het een en ander gelezen en bekeken van Dr. Kristin Neff. Zij heeft een passie voor zelfcompassie en draagt dit overal ter wereld, uit. Zij zegt: ‘het grootste hiaat in het beoefenen van zelfcompassie is de angst om zelfgenoegzaam over te komen’. Met andere woorden: we hebben kennelijk de overtuiging dat lief, aardig en mild zijn voor jezelf, geassocieerd wordt met egoïsme. Met zelfingenomenheid. Volgens Dr. Neff is het precies tegenovergesteld: ‘zelfmedeleven leidt tot grotere zorg voor anderen dan zelfkritiek ooit zou doen’. Want wie zichzelf volledig accepteert, ziet de onschuld van de ander (uit: een cursus in wonderen).

Wanneer we dat mentale gebabbel loslaten en onszelf accepteren, wordt het rustiger in ons brein. En daarmee in ons leven

3 stappen naar zelfcompassie

Het ontwikkelen van een benadering van zelfcompassie en een bereidheid om los te laten begint met oefenen. Dus waar en hoe te beginnen?

De eerste stap naar zelfcompassie is om je kritiek vriendelijk tegemoet te treden. Als je innerlijke criticus zegt: “Je bent lui en waardeloos“, antwoord dan met een herinnering: “Je doet je best” of “We hebben allemaal goede en minder goede dagen

Er zijn dagen dat ik hoog in mijn energie zit. Ik heb zoveel energie dat ik sport, werk en ook nog leuke dingen doe met anderen. O ja, en op zulke dagen eet ik super gezond. Én er zijn dagen dat ik mezelf achter mijn broek moet zitten, langzamer ga dan ik zou willen en vooral; s avonds uitgeput op de bank zit met een kop koffie om beetje alert te blijven. Het zijn ook die momenten waarop ik net iets té gemakkelijk kook en dus ongezonder. En de meeste van de tijd ga ik heen en weer tussen energiek en vitaal tot futloos en moe. Het punt hier: ik ben niet de enige. De kunst is om jezelf zo nu en dan gewoon een off-day te gunnen. je bent geen machine. Benut deze dag al netflixend, koffie drinkend, op de bank hangend. Of iets dergelijks. En laat dan vooral het oordeel hierover, achterwege. Zie het als een moment van opladen. Een dag van nietsen komt je toe. Blijf in het moment en geniet ervan.

De tweede stap is jezelf erkenning te geven voor alle kleine dingen die je doet. Het is demotiverend om dag in dag je inzet te leveren en het gevoel hebben dat het niet gewaardeerd wordt. Dat jij niet gewaardeerd wordt. Het is nog destructiever als je jezelf daarin niet ziet. Dus merk alle kleine stappen op die je zet. Heb je 5 minuten pauze genomen terwijl je anders gewoon doorgaat, zie het. Voel het. Glimlach naar jezelf. Kleine gebaren geven uiteindelijk een groots effect. Geef jezelf waardering voor hoe je bent omgegaan met een lastige situatie, je bent in de tram opgestaan voor die oudere dame. Wat het ook is, zie jezelf. Sta er heel even bij stil.

De derde stap is dat je jezelf vergeeft voor datgene wat je niet wist voordat je geleerd hoe het wel kan. Dit is een hele belangrijke stap. Zelf heb ik ondervonden hoezeer ik mezelf een aantal keuzes heb verweten. Het verwijt hierover had behoorlijke impact op mijn handelen daarna. Ik ging compenseren, de zachte heelmeester uithangen. Met alle gevolgen van dien. Pas toen ik me realiseerde dat ik deze keuzes had gemaakt op basis van de kennis van toen, kon ik voelen dat ik onschuldig was en ben. Er kwam ruimte om mezelf te vergeven. Ik kon daarna andere keuzes maken zonder dat ik me schuldig voelde. Realiseer je dat het best een makkelijke weg is om vast te houden aan verkeerde keuzes of situaties uit het verleden. En jezelf daarvoor emotioneel te straffen. Het vraagt namelijk jezelf in de ogen kijken – de realiteit zien – om vervolgens de moedige stap te nemen iets te doen met waar je je bewust van bent geworden. Het oordeel houd je op je plek. Het bewustzijn en de bereidwilligheid om daarmee aan de slag te gaan, brengt je vooruit.

Reflecteer, evalueer, groei met kracht en beweeg naar meer wijsheid. Elke ervaring brengt een nieuwe kans om te oefenen met zelfcompassie. Val gerust zo nu en dan terug in je oude valkuil. Het her-innert je eraan wat je te doen staat. En daarbij: 3 geslaagde momenten van zelfcompassie oefenen is altijd nog beter dan helemaal niets doen.

En we leefden nog lang en gelukkig … toch?

En we leefden nog lang en gelukkig … toch?

Ons hele leven bestaat uit in relatie zijn.

Er was eens een meisje wiens leven kleur kreeg van dromen over later, trouwen met die ene prins. De prins die haar ten alle tijden begreep, er altijd voor haar was en haar aanbad. Een prins die haar hartstochtelijk over zijn knie boog en haar elke keer de kus gaf waar haar hart steeds weer van oversloeg … zo’n prins. Met deze wens ging het meisje op tocht, en hield bij elke potentiële man haar prinsenchecklist klaar. De eerste zeepbel van verwachtingen springt wanneer blijkt dat de prins of prinses van hetzelfde geslacht is. Zo zijn we niet grootgebracht. Maar volle goede moed stappen we alsnog samen met onze verliefdheid in een relatie en plakken we de checklist op de koelkast.

Wake-up call

Ons hele leven bestaat uit in-relatie-zijn-tot. En als we dan die ene, bijzondere liefde tegenkomen, degene die ons hart over laat slaan, staan we niet stil bij werken aan de relatie, het uitspreken van wensen en behoeften en vooral investeren in onszelf. In het begin worden we opgetild door de verliefdheid, de spanning van nieuwe sexuele ervaring en is alles rose, geurig en kleurig. Die begintijd heeft wel wat weg van een sprookje maar de wake-up call is soms indringend en luid. Voor we er erg in hebben, zitten we in een relatie die voortkabbelt, waarin we leuke momenten met elkaar beleven maar waarbij zowel de seks als de goede gesprekken tot het waakvlammetje zijn teruggebracht. Hoe komt dat nou en nog belangrijker, hoe krijgen we de relatie weer op het oude niveau?

Verantwoordelijkheid

Het klinkt als een cliché, maar om een gelukkige relatie te hebben, is het in de eerste plaats van belang dat je goed voor jezelf zorgt. Doe de dingen die je altijd al deed en waar je blij van wordt. Neem tijd en ruimte voor jezelf. Geluk in de liefde maak je namelijk zelf! Jij bent degene die verantwoordelijk is voor jouw emotionele gezondheid. Niemand anders kan dat voor jou doen. En daar gaat het nog wel eens mis in relaties. Stel elkaar eens de vraag; wat is van jou en wat is van mij? als het gaat om verantwoordelijkheid nemen.

De mate waarin we de ander verantwoordelijk maken voor ons geluk, is de mate waarin we ons leven als ongelukkig ervaren.

Duurzame bron

Het is niet de relatie die ons gelukkig maakt, het is een gelukkige relatie die bijdraagt aan een gelukkig leven. Dat lijkt bijna een open deur, maar is het niet. Een relatie is een verschijnsel met twee gezichten, waar ieder een heel andere kant opkijkt. Terwijl een gelukkige relatie een van de belangrijkste geluksfactoren is, is een ongelukkige relatie een van de belangrijkste factoren van ongelukkig en ongezond zijn.Dat roept een cruciale vraag op. Wat verhoogt de kans dat een relatie een duurzame geluksbron wordt? Oefenen, in de zin van eerst een tijdlang samenwonen en dan trouwen, helpt daarbij niet. Ook het krijgen van kinderen, goede baan, mooie auto is ook geen garantie voor een duurzame relatie. Het antwoord luidt: persoonlijkheid en communicatie.

Ja maar

Jij hebt er echt alles aan gedaan om haar duidelijk te maken dat …. en zij begrijpt er niks van, luistert niet naar je en blijft maar doorgaan met haar vervelende of irritante insinuaties/aantijgingen. De crux is dat je haar niet hoeft te veranderen maar dat dit over jou gaat. Hoor je jezelf in gedachten de ja-maars opdreunen? Ja maar wat als mijn partner zich nooit aan haar afspraken houdt. Of: Wat als mijn partner altijd maar met haar werk bezig is, nooit opruimt en nooit tijd voor mij heeft? In al dit soort situaties gaat jouw probleem nog steeds niet om de ander maar om jou. Jij hebt in die situatie iets te doen of te laten wat je niet doet of niet laat.

Patrijspoort


De wereld is altijd een spiegel van jezelf en je kunt er alleen maar in tegenkomen wat in jouw wereldbeeld past. Daarbij is je beeld van de werkelijkheid, voor zover er überhaupt een werkelijkheid bestaat sterk vertekend. Je kijkt als het ware door een patrijspoortje naar die werkelijkheid en ziet er maar een beperkt deel van. Jouw partner en alle andere mensen kijken ook door een patrijspoortje naar diezelfde werkelijkheid en zien hele andere dingen dan jij ziet. Dat komt omdat datgene wat je hebt geleerd waar te nemen gefilterd wordt door alle ervaringen die je in je leven hebt opgedaan en waaraan je een bepaalde betekenis hebt gegeven. Het simpele bewustzijn dat jouw werkelijkheid een andere is dan die van de ander, kan al maken dat je anders naar je situatie kunt kijken.

De mate waarin we beiden bereid zijn te investeren in onze relatie is tevens de uitkomst van de mate waarin we een gelukkige relatie ervaren.

Basisvoorwaarden

Kent jouw geliefde jouw diepste angsten, deel e in je hoop en dromen over het leven? Praten jullie over de toekomst samen en delen jullie een gezamenlijke interesse? De basisvoorwaarden van een gelukkige relatie zijn de investeringen die je doet in tijd, energie, loyaliteit en aandacht en de mate waarin je jezelf laat zien aan je geliefde. Hoe meer je laat zien van jezelf, hoe kwetsbaarder je ook bent. In deze kwetsbaarheid zit zowel de belangrijkste kern van geluk samen, maar ook het risico van de pijn. Waar kies je voor? De veilige weg of de gelukkige, intieme weg?

[/vc_column_text][vc_column_text]

Ik zorg voor mij. Jij zorgt voor jou en Samen zorgen we voor de relatie.

Mentaal kasboek

Liefde is onvoorwaardelijk toch? Dat zou een hele mooie werkelijkheid zijn, maar het is slechts een klein deel van de waarheid. We geven vaak aan de ander, niet voor de ander maar voor onszelf. Zo vullen we onvervulde behoeftes op. Hierdoor ontstaat spanning op de balans tussen geven en ontvangen. Er komen mentale kasboeken op tafel en nog erger, de focus wordt verlegd op krijgen in plaats van geven. Heb je dit mechanisme ook verwerkt gezien in een sprookje?

Belangrijk


Als we volledig open staan om in de eerste plaats onszelf als het centrale middelpunt van belangrijk te zien, ontstaat veel meer ruimte om te geven om het geven. Je eigen behoeften wordt namelijk al gezorgd, door jouzelf. Als dat het geval is, kun je dat ontbijtje op bed brengen, een luisterend oor bieden als je lief daarom vraagt, een leuk weekend cadeau doen omdat jij dat wilt en niet omdat de ander dat verwacht. En nog fijner, ons kasboek van geven en ontvangen blijft in de pocket.

Geluk in je relatie. Een toverbrouwsel van een liefdevol sprookje met een korrel zeezout en confronterende waarheden met een roze randje alsjeblieft! Het beste nieuws wat wij je kunnen geven is dat je blij mag zijn dat Jij het bent die kan kiezen voor een gelukkige relatie. Het enige wat je hoeft te doen is je op een liefdevolle manier verhouden tot je geliefde.
Spiegeltje Spiegeltje …

Spiegeltje Spiegeltje …

De manier waarop we naar onszelf kijken, hoe we daarover denken en evalueren, bepaalt de mate waarin we tevreden over onszelf zijn. Hoe zit het met jouw eigenwaarde?

Stel het je eens voor. Je staat voor de spiegel en kijkt naar de reflectie van jezelf. Wat zie je dan? Dat je vandaag een slechte haardag hebt? Of juist een ondeugende twinkeling in je ogen? Heb je de focus op de vetrolletjes die zich tonen? Of merk je op dat je kont in die nieuwe spijkerbroek goed uitkomt? Of kan het mogelijk zijn dat je ziet in de spiegel welke veranderingen je hebt doorgemaakt in je ontwikkeling van de afgelopen jaren? Wij vrouwen zullen bij het kijken in de spiegel onze aandacht op hele verschillende aspecten van onszelf leggen. De manier waarop we de blik op onszelf werpen, hoe we over ons zelf denken en onszelf evalueren bepaalt de mate waarin we tevreden over onszelf zijn. Onze eigenwaarde geeft eigenlijk de richting aan hoe we naar onszelf maar ook naar de wereld om ons heen kijken.

Jezelf echt kunnen zien

Danique is 35 jaar en staat voor de spiegel die hangt in mijn praktijkruimte. Ik zie lichte weerstand in haar lichaamstaal als ik haar dit verzoek doe. Schoorvoetend gaat ze ervoor staan en blijft met haar ogen naar de grond staren. Ik vraag haar in de spiegel te kijken, de tijd hiervoor te nemen en daarna op te schijven wat ze ziet. Ze doet netjes wat ik van haar vraag en wat er dan gebeurt, had ik niet kunnen voorzien; ze sjort aan haar blouse, de rits van haar laarsjes trekt ze wat hoger dicht en daarna blijft het stil. Wel richt ze haar blik weer naar beneden. En dan spreekt ze; ‘als ik naar mijzelf kijk, kijk ik alleen maar naar wat ik aan heb. Ik kijk eigenlijk helemaal niet naar mij. Ik zie mezelf niet echt. Helemaal niet eigenlijk’. Het ontbreekt Danique aan een gezond gevoel van eigenwaarde.

Het verschil

De begrippen ‘zelfbeeld’ en ‘eigenwaarde’ wordt wel eens gebruikt als ware deze begrippen synoniem aan elkaar. Niets is minder waar. Zelfbeeld is het concept dat we van onszelf hebben; opgebouwd uit een grote schakering aan beelden en overtuigingen, eigen gemaakt in de loop van ons leven. Eigenwaarde daarentegen is de mate waarin we ons zelfbeeld goed – of afkeuren. Of zoals ik het ook weleens uitleg om het verschil te duiden; eigenwaarde is de mate waarin we aan onszelf geven, compassie met onszelf hebben. Zelfbeeld is de slotsom van hoe we van jongs af aan behandeld zijn door anderen en wat anderen ons vertelden.  Het is het antwoord op de vraag hoe jij denkt dat anderen over jou denken. Eigenwaarde is uiteindelijke conclusie die we hierover trekken. Dus ‘niemand moet mij’ of juist ‘ik ben geliefd’ zijn opmerkingen die eigenwaarde weerspiegelen.

Knopen doorhakken

De ingewikkeldheid ervan illustreer ik aan de hand van het volgende voorbeeld. Onna wordt door mij gecoacht op haar gevoeligheid. Ze neemt zoveel hooi op haar vork, dat haar lichaam en haar mentale welzijn continue onder hoogspanning staan. Met alle gevolgen van dien; overspoeld worden door heftige emoties afgewisseld met somberheid. Ze weet dat ze, om weer energie te krijgen en zich fijn te voelen, andere keuzes te maken heeft. Haar relatie wordt gekenmerkt door een partner die veel kritiek op haar heeft, haar werk vraagt teveel van haar en ze heeft nauwelijks nog energie om de dingen te doen waar ze blij van wordt. Ronddraaien in kringetjes noemt ze het zelf. Maar om dergelijke keuzes te maken – knopen door te hakken – is moed voor nodig. En daaraan ontbreekt het haar. Denkt ze. Als we het over haar ouders hebben, zegt ze; ‘mijn ouders hebben mij ongelooflijk goed geleerd hoe ik zekerheid kan verwerven. Wat ze me echter niet meegegeven hebben, is eigenwaarde. Zelfs toen ik ervoor uitkwam dat ik ook op vrouwen val, hadden zij het over zekerheid. Over dat ik het onnodig moeilijk maak voor mezelf en dat de samenleving niet zit te wachten op een vrouw die relaties onderhoudt met mannen én met vrouwen. En hoe zou mijn toekomst er wel niet uitzien?!’.

In relatie met jezelf

De waarde die we geven aan onszelf geeft grotendeels richting aan hoe de denken, handelen en de wereld tot ons laten komen. Het heeft grote invloed op vele vlakken. Ons werk, onze persoonlijke ontwikkeling en ook hoe we in relaties staan, in het bijzonder de relatie met onszelf én die met de intieme ander. Het beïnvloedt dus hoe en in welke mate we naar onszelf kijken als we voor de spiegel staan. De fundering van ons gevoel van eigenwaarde wordt gelegd – ja daar komt ie weer – in onze jeugd. De manier waarop onze ouders en later ook belangrijke anderen, bewust en onbewust met ons omgaan en communiceren – maar ook wat ze voorleven – bepaalt hoe we onszelf evalueren. En wat onze ouders voorleven, is over het algemeen gebaseerd op traditionele waarden. Hoe ze met ons omgaan en welke boodschappen ze ons meegeven, vindt echter de oorsprong in hoe bewust ze zich zijn van de opvoeding, welke stukken onze ouders zelf nog uit te zoeken hebben en wat de wisselwerking is tussen oudertemperament en dat van het kind. Eigenwaarde is een complexe optelsom waarbij het geheel meer is dan de som der delen.

De boodschap die je meekrijgt

Onna is een intelligente vrouw dus zij heeft grotendeels de puzzeldeeltjes wel bij elkaar; haar vader, geboren in de oorlog, is een angstige man die gedurende de opvoeding van haar en haar broer, voornamelijk boodschappen meegeeft die zijn angsten weerspiegelen. ‘dat kun je beter niet doen’ ‘pas je op’ en  ‘dat is niets voor jou’ zijn voorbeelden hiervan. Het straalt geen vertrouwen uit,  hooguit zorg.  In combinatie met de passiviteit die Onna’s vader liet zien, geen krachtige bron om als jong kind eigenwaarde uit te putten. Haar moeder daarentegen lijkt een krachtige vrouw; werkend, zorgt goed voor de kinderen maar Onna beschrijft haar tegelijkertijd als een wat ‘koude’ vrouw. Zelf zegt ze hierover; ‘achteraf zie ik mijn moeder als een vrouw die gericht was op haar eigen behoeften. En als daaraan door mijn vader of door ons als kinderen niet voldaan werd, kon ze zich dagenlang hullen in stilzwijgen’. Kort door de bocht gesproken zouden we kunnen veronderstellen dat Onna’s moeder dit gedrag inzette om uiteindelijk te krijgen wat ze nodig had. Manipulatie. En met succes want zowel de vader als Onna en haar broer liepen op eieren als het ging om hun moeder. Stel je maar eens voor welke boodschap je daar als kind uithaalt?!

Wie jij bent wordt wel duidelijk als je in de spiegel van je eigen hart kijkt. Vrije vertaling naar: C. Jung

Leven vanuit je kracht

Eigenwaarde. Een belangrijk fundament maar zonder enige vanzelfsprekendheid. Mensen met lage zelfwaarde hebben de neiging zichzelf te bekritiseren, zijn streng en oordelend naar zichzelf. Maar ook naar anderen. Het tegenovergestelde is dat mensen met genoeg eigenwaarde vergevingsgezind zijn naar zichzelf, eerlijk en verantwoordelijk zijn en milder zijn ten aanzien van fouten die ze maken. Een gezonde dosis eigenwaarde maakt ons niet egoïstisch of narcistisch. Het zorgt er niet voor dat we misbruik maken van anderen of anderen gebruiken ter ere en glorie van onszelf. In tegendeel. Jezelf waardevol achten betekent juist dat je goed voor jezelf zorgt, je grenzen bewaakt en vanuit je eigen kracht leeft. Gezonde dosis eigenwaarde betekent ook dat je je bewust bent van je eigen emoties, daarin de juiste balans houdt en serieus en speels gelijke tred houdt.
Dat de balans bij Onna zoek is, is duidelijk. Haar hoog gevoeligheid, perfectionisme, haar geschiedenis, de keuze van haar relatie én het niet volledig geaccepteerd voelen van haar lesbisch zijn, maakt dat ze zichzelf gevangen houdt in negativiteit.  Met als gevolg dagen die gekenmerkt worden door somberheid en het niet meer zien zitten. De bron van haar slecht voelen, is wel haar lage eigenwaarde. Ze is gaan geloven dat ze niet goed genoeg is, dat ze het leven eigenlijk niet aankan. Én dat ze het niet waard is om van te houden. Vergis je niet. Vanaf de buitenkant oogt Onna als een succesvolle carrièrevrouw die haar leven goed op orde heeft.

Ergens bij horen

Wat is een mogelijke relatie tussen eigenwaarde en homosexualiteit? Er is hier wel wat onderzoek naar gedaan. Zo blijkt bijvoorbeeld dat een belangrijke ingredient van eigenwaarde is dat je het gevoel hebt ergens bij te horen. Of het nu je gezin is, een vriendengroep of het team waar je deel uit maakt, we willen onderdeel van iets uitmaken. Het blijkt dan ook dat de eigenwaarde van minderheidsgroepen in de samenleving lager is. En hetzelfde geldt voor vrouwen ten opzichte van mannen. We zijn zogezegd, dubbel belast. En dan heb ik het er nog niet over wanneer we vrouw zijn, lesbisch én gekleurd.
Als ik terugga naar Danique, de vrouw die voor de spiegel stond, is dit haar waarheid geworden. Danique; ‘ik ben vrouw, biseksueel en ook nog eens zwart’. Ze oogt trots en energiek. Haar culturele achtergrond en haar hyperactiviteit zijn hier debet aan. Achter het masker schuilt een onzekere vrouw die niet weet wat ze met zichzelf aan moet. Het voor de spiegel staan en zichzelf horen stamelen, doen haar de das om. Ze wil zich net zo krachtig voelen als dat ze oogt. Danique wil zichzelf kunnen waarderen, haar biseksualiteit omarmen en een leven leiden waarin haar gevoel niet geaccepteerd te worden, niet langer de boventoon voert. Ze wil meer controle over haar emoties en ook afrekenen met de boosheid die ze ervaart jegens haar ouders; met haar moeder is het contact moeizaam. Haar vader ziet ze al een aantal jaren niet meer.

‘Eigenwaarde. Een belangrijk fundament zonder enige vanzelfsprekendheid’

Sterke drive

Ik zie in vrouwenland veel sterke vrouwen. Vrouwen die op de barricade staan als het gaat om homo-emancipatie. Vrouwen die een onvermoeibare drive lijken te hebben als het gaat om uiting geven aan hun lesbische of biseksuele identiteit. Terecht. We hebben als lesbische, biseksuele of transgender vrouw nu eenmaal meer hobbels te nemen in onze ontwikkeling. Een ontwikkelingscontext die gedomineerd wordt door hetero denken. Het heeft invloed op onze eigenwaarde. Als ik kijk naar de nieuwe generatie lesbische en biseksuele vrouwen lijken zij zich al veel vrijer en comfortabel te voelen in hun seksuele identiteit. Waarschijnlijk mede dankzij de vrouwen die hen vooraf zijn gegaan.
De vrouwen die ik zie lijden onder een laag gevoel van eigenwaarde, vragen zich allemaal hetzelfde af; kom ik er nog wel vanaf? Of liever gezegd; is het wel mogelijk om een gezond gevoel van eigenwaarde te verkrijgen? Mijn volmondige antwoord is JA.
We zijn niet onze geschiedenis, de stem van onze ouders.  Onze seksuele voorkeur, onze huidskleur of onze maatschappelijke status. We zijn slechts wat we denken. En ons denken is geen absolute waarheid.
Met Danique ging ik geleidelijk aan werken voor de spiegel. Samen met haar kijken naar wie ze nou werkelijk was. Ik hielp haar attent maken op hele genuanceerde uitdrukkingen in haar gezicht die haar emoties weerspiegelden. Heel langzaam ging ze letterlijke en figuurlijk meer in haar eigen ogen kijken. Ontdekte ze aspecten in zichzelf die ze niet eerder had opgemerkt. Waardevolle karakteristieken, zoals haar zachte oogopslag. Met Onna ging ik het proces in waarin ze begon te accepteren dat haar reizende bestaan teveel vergde van haar gevoeligheid. Ging ze verwachtingen ten aanzien van haarzelf bijstellen, werden nieuwe waarheden geïntroduceerd en onderzocht. En Onna had de moed om zichzelf hardop vragen te stellen over haar tamelijk destructieve relatie. Het zijn allemaal stappen richting een meer gezonde waardering van  wie zij zijn.
De sleutel naar een volwaardig en vervullend leven met jezelf ligt wel in de mate waarin je jezelf waardevol acht. Het bepaalt de mate waarin je jezelf en de wereld om je heen vertrouwt. En vertrouwen geeft richting aan je leven. In dit kader is wat mij betreft een succesvol leven een leven waarin je vanuit vertrouwen en waardering voor wie je bent, in het leven staat. Een gezond gevoel voor eigenwaarde zorgt ervoor dat je realistische doelen nastreeft, dat je kunt reflecteren op jezelf vanuit eerlijkheid en oprechtheid en kunnen zeggen; dat had ik toch beter anders kunnen aanpakken. De weg naar een gezond gevoel van eigenwaarde is kunnen geloven dat het voor jou is weggelegd.

‘Vertrouwen geeft richting aan je leven’

ILLUSTRATIES: Sophie Oudman