Eigenheid

Eigenheid

Eigen ….. lijk

Eigen ……waarde

Eigen …… heid

Eigen …… schap

Eigen …… zinnig

Eigen …… wijs

Eigen …… handig

Eigen …… aardig

Mooie woorden. Sommigen worden in ons dagelijkse taalgebruik niet in een positieve context gebruikt:  ‘die eigenzinnige vrouw’ of ‘ze doet eigenaardig’ of ‘ik wilde eigenlijk dit maar het werd dat’. Maar als je de woorden uit elkaar trekt en er opnieuw een zin van maakt, krijg je hele andere betekenissen; ‘ze doet het op geheel eigen wijze’ of  ‘wat een aardige eigen’. Het woord eigen gaat natuurlijk over jou en alleen over jou. Eigen refereert naar de zelf. Naar wie jij bent.

Maar ja, wie ben jij eigenlijk? Wie ben ik? Het is een vraag die je jezelf vast wel eens gesteld hebt. En kreeg je een helder antwoord? En als je wel eens een psychologische test hebt gedaan, vond je daarin vast wel antwoorden die refereerden aan wie je bent of was op dat moment. Toch?! Lastige materie. Ik waag me niet aan alle filosofische overpeinzingen of de ware zelf wel bestaat, of we wel zoiets als een ‘kern’ bezitten. Zijn we misschien toch meer een construct van de voortdurende beweging des levens en creëren wij onszelf keer op keer? Ik weet alleen dat ik het niet weet. Lekker simpel maar zo ben ik … geloof ik.

We zijn allemaal eigen en van onszelf

We hebben allemaal eigenheid in ons. We zijn allemaal eigen en van onszelf. Al heel jong wordt die zichtbaar en ook jong wordt daar korte metten mee gemaakt. Bij de een is dat explicieter dan bij de ander.

Als kind hebben we, niemand uitgezonderd, allemaal een onbewuste innerlijke strijd gevoerd tussen wie je bent, wat je wil zijn en wat er van je verwacht wordt door je omgeving en iets later door school of de sportclub. Kun je je nog herinneren dat je als tijger naar school wilde maar het was geen carnaval? Het is niet onwaarschijnlijk dat je moeder dat niet goed vond. Onze maatschappij zit zo in elkaar dat het weinig ruimte laat voor eigenheid; de wisselwerking tussen aanleg en de ruimte die je krijgt om tot zelfverwerkelijking te komen.

Hoewel wij vinden dat het wel anders zou mogen, snappen we ook dat het zonder normen, vormen, grenzen en meetlatten chaos zou worden; het zorgt voor voorspelbaarheid en overzicht. De prijs die we daar al heel jong voor betalen, is dat we in onze opvoeding zo leren hoe we ons moeten gedragen – conform die meetlat –  dat alles wat daarbuiten valt, de uitzondering is. Daarom hebben we lastige kinderen, minderheden en outcast. Dat de meetlat misschien niet deugt, is geen issue want dat zou alleen maar tot verwarring leidde.

Wie ben ik, is vooral de vraag die voortkomt uit de vele aanpassingen die we doen tijdens onze jeugd. We willen er maar al te graag bijhoren en vooral niet opvallen, Het bepalende kader waarin we groot groeien, zet onze eigenheid op scherp en zorgt in vele gevallen zelfs voor dat we zo geconditioneerd raken, dat we niet meer goed weten wat nou echt bij ons hoort en wat we gaandeweg hebben opgepikt via ouders, leerkrachten, vrienden en media.

We besteden veel aandacht aan de ontwikkeling van ons weten – we leren ons suf – en ook onze sociaal-emotionele ontwikkeling wordt nauwgezet gevolgd. En indien we even uit de pas lopen, hier en daar bijgestuurd. Maar hoe zit het met de ontwikkeling van kunnen zijn wie we zijn? Wat als blijkt dat je geliefde geen man maar naar alle waarschijnlijkheid een vrouw zal gaan zijn? Of dat de weg die je ouders voor jou voor ogen hebben, niet de jouwe is? Wat als we zo in elkaar zitten dat onze emoties wegslikken geen optie meer is en we ons echt moeten uiten als we ons gefrustreerd voelen. Wat als we daarin onze kleur laten zien? Dat is een hobbelige weg. Een weg waar onderweg mensen afvallen en aanhaken. En jaren later kunnen we in ieder geval trots zijn op onszelf omdat we onszelf hebben laten zien in een belangrijk aspect van wie we zijn. Da’s een behoorlijke overwinning op zijn wie je bent.

Maar er is nog meer. Heb je het gevoel dat je ploetert en ploetert? De kans bestaat dat je je leven onvoldoende leidt op de manier die past bij wie jij bent. Het is best mogelijk dat jouw ontwikkeling meer gericht was op invoegen en aanpassen dan op mogen zijn wie je bent.

Veel mensen die ik begeleid stellen me de vraag ‘wie ben ik?’ of; hoe zorg ik ervoor dat ik mijn leven inricht zoals ik dat wil?’ Meestal gaan deze vragen vergezeld met klachten als uitputting, vastlopen in werk of privé en ook somberheid. En laat ik hand in eigen boezem steken; ik ben ook een van deze mensen. Ik ken dezelfde klachten, stel mezelf dezelfde vragen en vraag zo nu en dan ook om hulp als ik mijn eigenheid niet genoeg bewaakt heb en mijn opvoeding me richting oude patronen dirigeert. Het verschil met mijn cliënten is mogelijk dat ik snel herken, er woorden aan kan geven en kan handelen naar wat ik zie dat ik doe of niet doe. Het is een menselijk gegeven dat we onszelf niet als Belangrijkst stellen. Zeker vrouwen laten zich makkelijk manipuleren wanneer ze te horen krijgen dat het ‘egoïstisch’ is als ze zichzelf als prioriteit stellen. Want NEE zeggen blijft een lastige.

Hoe zorgen we ervoor dat we wakker worden uit de hypnose van onze maatschappelijke conditionering? Hoe laat je meer je eigenheid spreken? Door jezelf in het middelpunt van je aandacht te brengen!

Mijn gedachten onmiddellijk naar Elze. Een leuke, vlotte vrouw van 29 jaar en afgestudeerd als jurist. Zij kwam uitgeput en met depressie klachten op gesprek en vroeg ‘kun je me helpen mijn leven zo snel mogelijk op de rit te krijgen?’. Ik was vooral geïntrigeerd door de woorden ‘zo snel mogelijk’. Ze leefde met een groot faal gevoel over het feit dat ze nog niets van wat van haar verwacht werd, had waargemaakt. Niet de juiste baan, geen vaste relatie maar wel veel afleiding door uitgaan. Dat ‘zo snel mogelijk’ werd uiteindelijk een stuk langzamer maar wel langdurig en bewust; ze leerde haar eigen ik kennen. Elze had namelijk geen flauw idee en had altijd gedaan waarvan zij dacht dat anderen wilden dat zij deed. Ze had geen enkele aandacht besteed aan de vraag ‘en wat vind ik belangrijk’ of ‘hoe wil ik dat mijn leven eruit ziet’ of zich in situaties afgevraagd ‘en wat wil ik EIGEN-LIJK?’ Ze volgde altijd anderen. In dat stilstaan bij zichzelf was Elze in beweging gekomen en was ze situaties aangegaan en keuzes gaan maken die ze voorheen nooit voor mogelijk had gehouden. In plaats van anderen altijd als richtingaanwijzer te gebruiken, was ze zichzelf als de nummer 1 in haar leven gaan zien.

De poëet Rumi sprak ooit: ‘als je de heerlijke, goede wijn geschonken krijgt, maak je dan niet druk om het vieze glas’. Jij bent die wijn en de omstandigheden zijn dat glas. Als je merkt dat je teveel voegt naar de verwachtingen van anderen en daarmee je eigenheid onderdrukt, is elk moment een mooie gelegenheid  om er je licht op te schijnen. Frustreer je niet over de omstandigheden waarin je niet volledig kon zijn maar ga ermee aan de slag. Stel jezelf bijvoorbeeld vragen als; ‘ben ik eerlijk en open naar mezelf en anderen’ ‘doe ik echt de dingen waar ik blij van wordt?’ ‘leef ik werkelijk naar wat ik belangrijk vind?’ of ‘leef ik mijn leven of word ik geleefd?’. Bedenk je dat elke dag een nieuwe kans biedt om je eigen ik aan jezelf en de wereld te tonen.

Eigenheid is anders durven zijn. Eigenheid is niet luisteren naar wat anderen je vertellen maar je eigen koers uitzetten. Niet omdat je dwars wilt liggen maar omdat je niet anders kunt; je hebt die ruimte van verschil nodig hebt om te kunnen zijn wie je bent. Je leven leiden naar Eigenheid is geen gladgestreken weg maar wel een bevredigende weg; het leidt altijd tot een door jou gewenst leven!