door Barbara Veldt | apr 26, 2020 | Gezin en Relatie, Inspiratie, Opvoeding, Persoonlijke ontwikkeling, Psychologie
Relaties – Emoties – Verbondenheid – Autonomie -EFT
Autonoom én verbonden? Hoe kan dat?
Barbara Veldt, EFT register therapeut, Amsterdam
Samen in verbinding. Eigenheid behouden door autonomie. Een twee-eenheid: yin en yang. Maar hoe zit dat nu eigenlijk? Dit duo hoort bij elkaar maar dat is niet iets waar we ons bewust van zijn. De paradox van autonomie en verbinding.
We kennen de term autonomie eigenlijk vooral uit de ontwikkelingspsychologie; als onderdeel van de puberteit. Het staat synoniem aan zelfredzaamheid, de noodzakelijke voorwaarde om de volledige verantwoordelijkheid voor en controle over je eigen leven te nemen. Zonder autonomie of zelfredzaamheid is het gemakkelijk verstrikt te raken in de afhankelijkheid van anderen.
“Autonomie is het vermogen om op eigen, stevige benen te staan”
Autonomie wordt gebruikt in combinatie met verschillende psychologische termen. Ik zou eerder willen beweren dat autonomie de optelsom is van ondergenoemde aspecten in onze ontwikkeling;
zelfredzaamheid dit is de woordenboekdefinitie van autonomie; je eigen regels bepalen en ernaar leven.
van jezelf op aan kunnen in staat zijn om jezelf een belofte te doen en deze na te komen, zoals je een belofte aan een goede vriend zou doen. Geef jezelf dezelfde zorgvuldige overweging die je van een vriend zou wensen.
zelfbeschikking je eigen toekomst bepalen door planning en zorgvuldige actie.
zelfvertrouwen de zekerheid die ontstaat door een gevoel van doelgerichtheid en het vertrouwen om je doel te bereiken.
zelfrespect waardering voor je eigen talenten en mogelijkheden, de erkenning dat je een gezond, bekwaam en liefhebbend persoon bent.
zelfmotivatie een verlangen om te creëren en iets van je leven te maken, ongeacht wat er tegenover staat. Maar met aandacht voor de voldoening die het geeft.
zelfliefde het vermogen om voor jezelf te zorgen en verantwoordelijk voor jezelf te zijn. Je bent accepterend naar jezelf toe. Zowel emotioneel, intellectueel, praktisch alswel als het gaat om je gezondheid, zorg je goed voor jezelf.
Waar dient autonomie toe?
Door het vermogen om voor jezelf te zorgen en verantwoordelijk te zijn voor alle facetten in jezelf , verwerf je:
Emotionele vaardigheden
De emotionele hulpmiddelen die nodig zijn om jezelf van afhankelijkheid te bevrijden. Wanneer een probleem zich voordoet, in plaats van iemand anders de schuld te geven, of “weg te rennen” door ontkenning of verslavend gedrag, leer je als een autonoom persoon de vaardigheden die nodig zijn om er mee om te gaan, ontdek zoveel mogelijk, overweeg vele opties, weeg de mogelijke uitkomst van elke optie af en vraag misschien advies en raad voordat u een beslissing neemt. Als autonoom persoon kun je direct om hulp vragen, maar je blijft zelf bepalen hoeveel en wat voor soort hulp je accepteert en je maakt duidelijke afspraken over wat er van je wordt verwacht.
Het vermogen gezonde relaties aan te gaan
De rolmodellen waarmee u geschikte vrienden en een geschikte partner kunt kiezen. De interactie die je met jezelf hebt, is een rolmodel voor al je andere relaties. Autonomie in jezelf leren helpt je ook om het bij anderen te zien. Als je een zorgzame, verantwoordelijke relatie met jezelf hebt, ontwikkel je een intern relatiemodel om te gebruiken als basis voor je vriendschappen en intieme relaties met anderen.
Een eigen leven
De puberteit is een cruciale fase in onze ontwikkeling. Daar waar we voorheen er nog op konden vertrouwen dat onze ouders beslissingen namen om ons te beschermen tegen de wereld buiten onszelf, kan het mechanisme van ouders nu contraproductief worden.
Ouderschap vraagt om flexibiliteit en dus vraagt het meebewegen op de golven van de ontwikkeling van hun kinderen. De praktijk is echter een weerbarstige; ze blijven beslissingen nemen, vinden het lastig los te laten en te vertrouwen op de verantwoordelijkheid van hun puber. En hoe begrijpelijk; diezelfde puber experimenteert, zet zich af en maakt zich – desnoods met kabaal – af van de ouders.
Loslaten en vertrouwen is het sleutelwoord; kinderen leren hun eigenwaarde, zelfrespect en zelfliefde ontdekken door de ogen van het vertrouwen dat ouders geven. Zo ontstaat ook autonomie.
De maatschappelijke waardering van autonomie
En daar zit een lastig dilemma in: want maatschappelijk voelen ouders een grote druk van buitenaf; je bent pas een goede ouders als je je kind verplicht naar school te laten gaan (en wat als dit elke dag een gevecht is?) Je bent pas een goede ouder als je liefdevol uitspreekt; ‘en ik weet wat het beste is voor mijn kind’. Helaas is het beste meestal afgemeten aan de maatschappelijke norm. Of is hierin de verwachting van de ouders opgesloten. Het is dus maar de vraag of ouders daarin écht afstemmen op hun bijna jong volwassen kind.
Autonomie wordt in onze samenleving onbewust, maar wel actief, ontmoedigt. Er heerst een algemeen aanvaard idee van de ‘plicht’ van ouders om de verantwoordelijkheid ‘zo lang mogelijk’ te dragen. Op de een of andere manier lijkt ‘zorg’ voor het kroost tot een ultieme vorm van liefde te zijn verheven en elke vorm van zelfzorg, geïnterpreteerd te worden als egoïstisch of vreemd. Het lijkt de schaduwzijde van een welvaartssamenleving waarin prestatie, geld en/of zorg meer waardering krijgen dan de ontwikkeling van autonomie. Ouders pamperen erop los. En houden daarmee het kroost langer afhankelijk dan wenselijk.
Met andere woorden:
Ouders hebben dus een belangrijke rol in de autonomievorming van hun puber. Als ze hun taak als verzorger kunnen omvormen naar een meer coachende, volgende rol, ontwikkelt hun kind het vertrouwen en de eigenwaarde die noodzakelijk is om op eigen benen te staan. Autonomie gaat dus om veel meer dan zelfstandigheid ( dit zijn vaardigheden). Autonomie is het vermogen om vanuit liefde, acceptatie en vertrouwen uit te vliegen en een eigen leven te leiden. Met eigen keuzes. Eigen waarden. Eigen behoeften en eigen anders mogen zijn. Als het jong volwassen kind al iets van de waarden van zijn ouders meeneemt in volwassenheid, is dat omdat hij/zij daar een bewuste keuze in heeft gemaakt. Dan is er sprake van eigenaarschap.
“Alleen een persoon die volledig in staat is om voor zichzelf te zorgen, kan vrij zijn om lief te hebben en vrij geven”
De relationele waardering van autonomie
In tegenstelling tot de maatschappelijke overtuigingen, versterken onafhankelijkheid en autonomie de relaties met anderen en maken het geven en ontvangen echt onvoorwaardelijk. Alleen een persoon die volledig in staat is om voor zichzelf te zorgen, kan vrij zijn om lief te hebben en vrij te geven; afhankelijke mensen geven wel maar vragen er (onbewust) iets voor terug; erkenning, waardering of aardig gevonden willen worden.
Hieronder vind je een aantal voorbeelden die je inzicht geven in wat autonomie precies is:
Je doet al jaren aan meditatie en sinds twee maanden heb je een nieuwe liefde. Hij vindt meditatie iets voor zweverige types en maakt er steeds grapjes over. Afhankelijkheid: je trekt je zijn grapjes aan en langzaam worden je meditaties minder tot aan de dag dat je in bed blijft liggen. Net als hij. Autonomie: je gaat het gesprek met hem aan en vertelt hem dat mediteren belangrijk voor je is. Je neemt hem mee hoezeer het jou geholpen heeft in tijden waarin het niet zo goed met je ging. Je vraagt hem om zijn grapjes erover, achterwege te laten.
Je hoort dat een vriendin geruchten over jou heeft verspreid. Afhankelijkheid: Je bent gekwetst en verward, maar je vraagt haar er niet naar; je laat de vriendschap gewoon verslechteren. Autonomie: Je bent gekwetst en verward, dus je vraagt haar om met je te lunchen. Tijdens de lunch vertel je haar wat je hebt gehoord, vraag je of het waar is en krijg je een uitleg die zaken ophelderen.
Een goede vriend, die een aantal ongelukken heeft gehad, vraagt jou om jouw auto te lenen. Afhankelijkheid: Je maakt je er zorgen over, maar je geeft hem de autosleutels. Autonomie: Je zegt: “Het spijt me. Ik zou graag willen helpen, maar ik wil je mijn auto niet lenen. Ik heb m zelf hard nodig en gezien jouw rijstijl, vertrouw ik mijn auto niet aan je toe. Kan ik je ergens heen brengen?”
Wil je elk artikel lezen nog voordat het gepubliceerd is?
Meld je dan aan voor de nieuwsbrief!
door Barbara Veldt | okt 28, 2019 | Gezin en Relatie, Hulpverlening, Inspiratie, Opvoeding, Persoonlijke ontwikkeling, Psychologie
“We zijn allemaal onze eigen, ergste critici.” Heb je dat ooit eerder gehoord?
Ja, het is een irritant cliché, maar het is niet zomaar een zin uit een of ander zelfhulpboek. Evolutionair psychologen hebben onze natuurlijke ‘ negativiteitsbias ‘ bestudeerd. Daaruit blijkt dat wij evolutionair geprogrammeerd zijn met een instinct waardoor negatieve ervaringen belangrijker lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Met andere woorden: we zijn geëvolueerd om meer gewicht te geven aan onze fouten, fouten en tekortkomingen dan onze successen. Dus waarom zijn we zo hard voor onszelf? In de eerste plaats vanwege de evolutie. Daar zijn we mooi klaar mee. Datzelfde instinct brengt ons in het dagelijks leven voor impactvolle blokkades.
Wie een zondebok nodig heeft, mist zelfkritiek – Loesje
“Zelfkritiek heeft een negatieve invloed op onze geest en op ons lichaam.,” zei Dr. Richard Davidson. “Het kan leiden tot malende, steeds terugkerende gedachten die onze productiviteit verstoren, en het kan ons lichaam beïnvloeden door ontstekingsmechanismen te stimuleren die leiden tot chronische ziekten en veroudering versnellen,” zegt hij.
Maar dat is niet het einde van het verhaal. Er zijn zeker manieren om onze negativiteitsbias te omzeilen en het is bovenal mogelijk om zelfkritiek om te zetten in kansen voor leren en persoonlijke groei. Het is echt waar. Maar laten we eerst eens achterhalen over hoe we hier zijn gekomen…
“Onze hersenen rusten ons uit met een mechanisme om onze geest en ons gedrag te controleren,” zegt diezelfde Dr. Davidson. Het zorgt ervoor dat we, wanneer we fouten maken, we de fout opmerken. En het is helder; als we iets willen leren van een fout, is het van belang dat we deze in de eerste plaats, opmerken. Dat we bewust zijn”.
Echter: alleen maar bewust zijn dat we zijn afgeweken van onze verwachtingen of doelen – of dat nu teveel eten is of niet een dagelijkse to-do-lijst maakt – is niet hetzelfde als onszelf in negatieve spiraal van emoties, naar beneden werken. De valkuil waarin we onszelf begeven, is dat we negatieve betekenis geven aan ons gedrag. ‘het is niet goed te praten dat ik heb nagelaten je niet op de hoogte te brengen’. Met het bewustzijn van de fout, introduceren we het oordeel erover. En we kunnen onszelf daar zó in vastzetten, dat we nalaten de fout te zien als een moment waarin we een les mogen leren. Of überhaupt mogen leren. We brengen onszelf in een cyclus van malende gedachten, liggen s nachts wakker en zo belanden we in de contra productieve kant van zelfkritiek.
Het zal je geenszins verbazen dat zelfkritiek leidt tot somberheid, depressie, angst, middelenmisbruik en een negatief zelfbeeld. Het vermindert de motivatie, de energie om vooruit te komen en door weerstand heen te gaan. Zelfkritiek leidt ertoe dat mensen zich overmatig bezighouden met falen. Of liever gezegd; het vermijden van falen. Kortom, als je jezelf veroordeelt – iemand noemde het laatst dat ie zichzelf emotioneel in elkaar slaat – omdat je slechts drie van de vijf items op je takenlijst hebt voltooid, heb je minder kans om die laatste twee items te voltooien – en toch zijn we geprogrammeerd om in dat patroon te vallen. De cirkel is rond. De vicieuze cirkel.
De paradox van het verhaal: onze negativiteitsbais helpt ons bewust te worden en te ontwikkelen. De werkelijkheid zorgt er echter voor dat ons bewustzijn ervoor zorgt dat we onszelf – bewust of onbewust – naar beneden halen. Het oordeel doet intrede. In plaats van de kans grijpen positieve ervaringen te halen uit het negatieve, gaat het met ons aan de haal en raken we verstrikt in de negativiteit.
De oplossing? Die wordt wel het beoefenen van zelfcompassie genoemd.
Zelf compassie = het beoefenen van uitreiken naar jezelf vanuit dezelfde vriendelijkheid, hetzelfde begrip en dezelfde steun die je zou geven aan de mensen die je lief zijn. In het bijzonder als je geconfronteerd wordt met persoonlijk falen, tekort schieten, fouten en bovenal wanneer je in een moeilijke periode zit in je eigen leven.w
Ik heb het een en ander gelezen en bekeken van Dr. Kristin Neff. Zij heeft een passie voor zelfcompassie en draagt dit overal ter wereld, uit. Zij zegt: ‘het grootste hiaat in het beoefenen van zelfcompassie is de angst om zelfgenoegzaam over te komen’. Met andere woorden: we hebben kennelijk de overtuiging dat lief, aardig en mild zijn voor jezelf, geassocieerd wordt met egoïsme. Met zelfingenomenheid. Volgens Dr. Neff is het precies tegenovergesteld: ‘zelfmedeleven leidt tot grotere zorg voor anderen dan zelfkritiek ooit zou doen’. Want wie zichzelf volledig accepteert, ziet de onschuld van de ander (uit: een cursus in wonderen).
Wanneer we dat mentale gebabbel loslaten en onszelf accepteren, wordt het rustiger in ons brein. En daarmee in ons leven
3 stappen naar zelfcompassie
Het ontwikkelen van een benadering van zelfcompassie en een bereidheid om los te laten begint met oefenen. Dus waar en hoe te beginnen?
De eerste stap naar zelfcompassie is om je kritiek vriendelijk tegemoet te treden. Als je innerlijke criticus zegt: “Je bent lui en waardeloos“, antwoord dan met een herinnering: “Je doet je best” of “We hebben allemaal goede en minder goede dagen“
Er zijn dagen dat ik hoog in mijn energie zit. Ik heb zoveel energie dat ik sport, werk en ook nog leuke dingen doe met anderen. O ja, en op zulke dagen eet ik super gezond. Én er zijn dagen dat ik mezelf achter mijn broek moet zitten, langzamer ga dan ik zou willen en vooral; s avonds uitgeput op de bank zit met een kop koffie om beetje alert te blijven. Het zijn ook die momenten waarop ik net iets té gemakkelijk kook en dus ongezonder. En de meeste van de tijd ga ik heen en weer tussen energiek en vitaal tot futloos en moe. Het punt hier: ik ben niet de enige. De kunst is om jezelf zo nu en dan gewoon een off-day te gunnen. je bent geen machine. Benut deze dag al netflixend, koffie drinkend, op de bank hangend. Of iets dergelijks. En laat dan vooral het oordeel hierover, achterwege. Zie het als een moment van opladen. Een dag van nietsen komt je toe. Blijf in het moment en geniet ervan.
De tweede stap is jezelf erkenning te geven voor alle kleine dingen die je doet. Het is demotiverend om dag in dag je inzet te leveren en het gevoel hebben dat het niet gewaardeerd wordt. Dat jij niet gewaardeerd wordt. Het is nog destructiever als je jezelf daarin niet ziet. Dus merk alle kleine stappen op die je zet. Heb je 5 minuten pauze genomen terwijl je anders gewoon doorgaat, zie het. Voel het. Glimlach naar jezelf. Kleine gebaren geven uiteindelijk een groots effect. Geef jezelf waardering voor hoe je bent omgegaan met een lastige situatie, je bent in de tram opgestaan voor die oudere dame. Wat het ook is, zie jezelf. Sta er heel even bij stil.
De derde stap is dat je jezelf vergeeft voor datgene wat je niet wist voordat je geleerd hoe het wel kan. Dit is een hele belangrijke stap. Zelf heb ik ondervonden hoezeer ik mezelf een aantal keuzes heb verweten. Het verwijt hierover had behoorlijke impact op mijn handelen daarna. Ik ging compenseren, de zachte heelmeester uithangen. Met alle gevolgen van dien. Pas toen ik me realiseerde dat ik deze keuzes had gemaakt op basis van de kennis van toen, kon ik voelen dat ik onschuldig was en ben. Er kwam ruimte om mezelf te vergeven. Ik kon daarna andere keuzes maken zonder dat ik me schuldig voelde. Realiseer je dat het best een makkelijke weg is om vast te houden aan verkeerde keuzes of situaties uit het verleden. En jezelf daarvoor emotioneel te straffen. Het vraagt namelijk jezelf in de ogen kijken – de realiteit zien – om vervolgens de moedige stap te nemen iets te doen met waar je je bewust van bent geworden. Het oordeel houd je op je plek. Het bewustzijn en de bereidwilligheid om daarmee aan de slag te gaan, brengt je vooruit.
Reflecteer, evalueer, groei met kracht en beweeg naar meer wijsheid. Elke ervaring brengt een nieuwe kans om te oefenen met zelfcompassie. Val gerust zo nu en dan terug in je oude valkuil. Het her-innert je eraan wat je te doen staat. En daarbij: 3 geslaagde momenten van zelfcompassie oefenen is altijd nog beter dan helemaal niets doen.
door Barbara Veldt | okt 13, 2019 | Gezin en Relatie, Inspiratie, Opvoeding, Persoonlijke ontwikkeling, Psychologie
Ken jij ook het gevoel dat je je in de steek gelaten voelt? Verraden? Teleurgesteld? of dat mensen op enigerlei manier jouw vertrouwen hebben beschaamd? Bijvoorbeeld door te liegen, een kwetsende opmerking te maken of een dubbele agenda te hebben. Ik wel. Talloze keren heb ik ervaren dat als het erop aankomt, ik niet voor de volle 100 procent op mensen in het algemeen kan vertrouwen. Dat klinkt misschien pessimistisch maar zo voel ik het niet. Het heeft ertoe geleid dat ik waardevolle lessen eigen heb gemaakt. En dat deze lessen mij elke dag opnieuw ondersteunen in het maken van keuzes die mijn zelfvertrouwen recht doen. En vanuit dit zelfvertrouwen heb ik de commitment naar mezelf om betrouwbaar te zijn. Én daarmee vertrouwen te geven.
De paradox van alle ervaringen met niet vertrouwen, is dat ik leerde mijn hart open te houden. Ook als het betekende dat hier onachtzaam mee omgegaan werd. Ik wilde kunnen rekenen op mezelf. Ooit schreef ik dit stuk hierover:
“Toen ik de moed had gevonden alles van mezelf onder ogen te komen zonder ook maar iets te ontkennen, te vermijden of te vertekenen, kwam ik erachter dat er niets mis is met mij. Dat ik me had laten verblinden door oordelen en onwetendheid van buitenaf maar bovenal door mijn eigen angsten hierover. Doordat alle aandacht gericht was op wie en wat ik niet ben – maar even dacht te zijn – kwam mijn eigenliefde en daarmee de liefde voor anderen, in de knel. Op het moment dat ik alles in mij kon omarmen, werd ik weer liefde. De liefde die er altijd al was. En hoefde ik niets of niemand meer verantwoordelijk te laten zijn voor mijn geliefd voelen. Ik ben mijn liefde“.
De persoon die jouw vertrouwen nodig heeft, ben jijzelf. Niemand kan je zo consequent steunend zijn als jijzelf. Vriendelijk zijn voor jezelf verhoogt het zelfvertrouwen en vermindert je behoefte aan goedkeuring. Liefdevol zijn naar jezelf en zorgzaamheid voor jezelf verhoogt niet alleen het zelfvertrouwen, het verdiept ook je verbinding met anderen. Afgelopen week in een relatiesessie hoorde ik de vrouw tegen haar man zeggen; ‘ik wil niet verantwoordelijk zijn voor jouw zelfvertrouwen. Dat is een té zware last die op mijn schouders drukt. Draag daar zelf zorg voor‘.
Zelfvertrouwen betekent dat je voor je eigen behoeften en je eigen veiligheid kunt zorgen. Dat je daarin niet afhankelijk bent van anderen. Het betekent dat je erop vertrouwt dat je situaties met veerkracht benadert en tegelijkertijd vriendelijkheid oefent. Niet perfectie. Perfectie is de stem van angst en daarmee een vorm van controle. Dat komt je zelfvertrouwen niet ten goede.
Zelfvertrouwen betekent dat je weigert jezelf op te geven.
Andere elementen die gaan over zelfvertrouwen:
- je bewust zijn van je gedachten en gevoelens en jezelf toestaan deze te uiten;
- het volgen van jouw persoonlijke normen en waarden;
- weten wanneer je eerst voor jezelf moet zorgen voordat je voor anderen zorgt;
- ervaren dat je fouten kunt maken, dat dit geen mislukking is maar dat een mooi moment is om te leren;
- nastreven wat je wilt zonder je door anderen te laten stoppen of te beperken.
Een 3-tal tips die je helpen zelfvertrouwen op te bouwen:
1. Vermijd mensen die uw zelfvertrouwen ondermijnen. De mensen die je zelfvertrouwen ondermijnen, zijn mensen die gebruik van je maken en tegelijkertijd niet willen dat je succesvol bent. In de breedste zin van het woord. Het zijn de afgunstigen onder ons. Degenen die je dromen ondermijnen en van nee-zeggen de norm hebben gemaakt. Het heeft bij mij lang geduurd dat ik het kaf van het koren kon onderscheiden. Niet zo heel lang geleden hoorde ik een collega zeggen; ‘ik sprak een client van jou en ze sprak zó lovend over je’. Ze trok er een uitermate vies gezicht bij. En nee, dat beeldde ik me niet in. Het zag er ongeveer uit alsof ze op een citroen kauwde. Waarschijnlijk had ze het zelf niet in de gaten. Voor mij een signaal. Mijn vertrouwen krijgt op zo’n moment alertheid over zich. Alert vertrouwen noem ik dat. Door schande en schade opgedaan.
De enige controle die we hebben over de negatieve mensen in ons leven, is dat we ervoor kunnen kiezen ze binnen te laten of niet. Denk aan de personen om je heen. Ondersteunen ze jou? Wil je ze echt in je leven? Wat maakt dat je ze in je leven hebt? Dragen zij bij aan jouw goed – voor – jezelf – zorgen?
2. Houd beloften aan jezelf. Het ontwikkelen van zelfvertrouwen houdt vooral ook in dat je je eigen beste vriend wordt en dat blijft. En dat omvat ook het nakomen van beloften aan jezelf. Jezelf bepaalde beloften doen, geeft houvast op de momenten dat je trouw wilt blijven aan jezelf. Zo heb ik mezelf ooit de belofte gedaan dat ik niet meer over mijn grenzen liet gaan. Dat heb ik geweten! Met knikkende knieën (dat dan weer wel) gaf ik recentelijk terug aan een zeer controlerend en manipulerend (overkomend) iemand; ‘ik laat me door jou niet vertellen wat ik wel en niet moet doen. Zeker niet als het om mijn eigen kind gaat’. ‘Ik ben een volwassene die goed in staat is om voor mezelf te denken. En als het om mijn kind gaat, geldt voor haar hetzelfde’. Ik kreeg daarna een zo mogelijk nog grotere tirade over mij heen. Het raakte me echter niet. Ik zat in mijn eigen begrenzende energie. Daarmee was ze alleen met haar tirade en richtten de pijlen zich op haarzelf.
Welke beloften aan jezelf kun jij maken om jouw zelfvertrouwen een boost te geven?
3. Spreek vriendelijk tegen jezelf. Wanneer jij streng bent voor jezelf, – jezelf bestraffend toespreekt – kun je je afvragen wiens stem ze daarin horen. Laatst vroeg ik het aan een client. Toen ze direct daarop antwoordde; ‘ ik herken hierin de stem van mijn vader. Het was nooit goed genoeg’ schrok ze van haar eigen antwoord. We kennen en ervaren allemaal weleens die stem. De interne criticus die ons van alles wijsmaakt. Wat we er echter mee doen, is een andere. Sommigen hebben zich ermee geïdentificeerd en worden erdoor geleefd. Wat funest is voor het zelfvertrouwen. Anderen horen de criticus en glimlachen erom. Hoe je ermee omgaat, geeft richting aan je zelfvertrouwen.
In mijn boek ‘RAAK in je relatie – meer verbinding in 52 weken’ schrijf ik:
‘Eigenwaarde geeft een fijne basis van waaruit jij jouw jou kunt besturen. Dit zorgt voor voldoende zelfvertrouwen waardoor je met vertrouwen het leven leeft. Tegenslagen zijn uitdagingen, pijn is een kans tot groei en een conflict is een manier om een frisse wind te laten waaien. Dit vertrouwen zorgt voor een gezonde ontwikkeling van autonomie. En van daaruit kun je jouw leven richting geven. Met jou aan het stuur’.
door Barbara Veldt | aug 4, 2017 | Persoonlijke ontwikkeling, Psychologie
De manier waarop we naar onszelf kijken, hoe we daarover denken en evalueren, bepaalt de mate waarin we tevreden over onszelf zijn. Hoe zit het met jouw eigenwaarde?
Stel het je eens voor. Je staat voor de spiegel en kijkt naar de reflectie van jezelf. Wat zie je dan? Dat je vandaag een slechte haardag hebt? Of juist een ondeugende twinkeling in je ogen? Heb je de focus op de vetrolletjes die zich tonen? Of merk je op dat je kont in die nieuwe spijkerbroek goed uitkomt? Of kan het mogelijk zijn dat je ziet in de spiegel welke veranderingen je hebt doorgemaakt in je ontwikkeling van de afgelopen jaren? Wij vrouwen zullen bij het kijken in de spiegel onze aandacht op hele verschillende aspecten van onszelf leggen. De manier waarop we de blik op onszelf werpen, hoe we over ons zelf denken en onszelf evalueren bepaalt de mate waarin we tevreden over onszelf zijn. Onze eigenwaarde geeft eigenlijk de richting aan hoe we naar onszelf maar ook naar de wereld om ons heen kijken.
Jezelf echt kunnen zien
Danique is 35 jaar en staat voor de spiegel die hangt in mijn praktijkruimte. Ik zie lichte weerstand in haar lichaamstaal als ik haar dit verzoek doe. Schoorvoetend gaat ze ervoor staan en blijft met haar ogen naar de grond staren. Ik vraag haar in de spiegel te kijken, de tijd hiervoor te nemen en daarna op te schijven wat ze ziet. Ze doet netjes wat ik van haar vraag en wat er dan gebeurt, had ik niet kunnen voorzien; ze sjort aan haar blouse, de rits van haar laarsjes trekt ze wat hoger dicht en daarna blijft het stil. Wel richt ze haar blik weer naar beneden. En dan spreekt ze; ‘als ik naar mijzelf kijk, kijk ik alleen maar naar wat ik aan heb. Ik kijk eigenlijk helemaal niet naar mij. Ik zie mezelf niet echt. Helemaal niet eigenlijk’. Het ontbreekt Danique aan een gezond gevoel van eigenwaarde.
Het verschil
De begrippen ‘zelfbeeld’ en ‘eigenwaarde’ wordt wel eens gebruikt als ware deze begrippen synoniem aan elkaar. Niets is minder waar. Zelfbeeld is het concept dat we van onszelf hebben; opgebouwd uit een grote schakering aan beelden en overtuigingen, eigen gemaakt in de loop van ons leven. Eigenwaarde daarentegen is de mate waarin we ons zelfbeeld goed – of afkeuren. Of zoals ik het ook weleens uitleg om het verschil te duiden; eigenwaarde is de mate waarin we aan onszelf geven, compassie met onszelf hebben. Zelfbeeld is de slotsom van hoe we van jongs af aan behandeld zijn door anderen en wat anderen ons vertelden. Het is het antwoord op de vraag hoe jij denkt dat anderen over jou denken. Eigenwaarde is uiteindelijke conclusie die we hierover trekken. Dus ‘niemand moet mij’ of juist ‘ik ben geliefd’ zijn opmerkingen die eigenwaarde weerspiegelen.
Knopen doorhakken
De ingewikkeldheid ervan illustreer ik aan de hand van het volgende voorbeeld. Onna wordt door mij gecoacht op haar gevoeligheid. Ze neemt zoveel hooi op haar vork, dat haar lichaam en haar mentale welzijn continue onder hoogspanning staan. Met alle gevolgen van dien; overspoeld worden door heftige emoties afgewisseld met somberheid. Ze weet dat ze, om weer energie te krijgen en zich fijn te voelen, andere keuzes te maken heeft. Haar relatie wordt gekenmerkt door een partner die veel kritiek op haar heeft, haar werk vraagt teveel van haar en ze heeft nauwelijks nog energie om de dingen te doen waar ze blij van wordt. Ronddraaien in kringetjes noemt ze het zelf. Maar om dergelijke keuzes te maken – knopen door te hakken – is moed voor nodig. En daaraan ontbreekt het haar. Denkt ze. Als we het over haar ouders hebben, zegt ze; ‘mijn ouders hebben mij ongelooflijk goed geleerd hoe ik zekerheid kan verwerven. Wat ze me echter niet meegegeven hebben, is eigenwaarde. Zelfs toen ik ervoor uitkwam dat ik ook op vrouwen val, hadden zij het over zekerheid. Over dat ik het onnodig moeilijk maak voor mezelf en dat de samenleving niet zit te wachten op een vrouw die relaties onderhoudt met mannen én met vrouwen. En hoe zou mijn toekomst er wel niet uitzien?!’.
In relatie met jezelf
De waarde die we geven aan onszelf geeft grotendeels richting aan hoe de denken, handelen en de wereld tot ons laten komen. Het heeft grote invloed op vele vlakken. Ons werk, onze persoonlijke ontwikkeling en ook hoe we in relaties staan, in het bijzonder de relatie met onszelf én die met de intieme ander. Het beïnvloedt dus hoe en in welke mate we naar onszelf kijken als we voor de spiegel staan. De fundering van ons gevoel van eigenwaarde wordt gelegd – ja daar komt ie weer – in onze jeugd. De manier waarop onze ouders en later ook belangrijke anderen, bewust en onbewust met ons omgaan en communiceren – maar ook wat ze voorleven – bepaalt hoe we onszelf evalueren. En wat onze ouders voorleven, is over het algemeen gebaseerd op traditionele waarden. Hoe ze met ons omgaan en welke boodschappen ze ons meegeven, vindt echter de oorsprong in hoe bewust ze zich zijn van de opvoeding, welke stukken onze ouders zelf nog uit te zoeken hebben en wat de wisselwerking is tussen oudertemperament en dat van het kind. Eigenwaarde is een complexe optelsom waarbij het geheel meer is dan de som der delen.
De boodschap die je meekrijgt
Onna is een intelligente vrouw dus zij heeft grotendeels de puzzeldeeltjes wel bij elkaar; haar vader, geboren in de oorlog, is een angstige man die gedurende de opvoeding van haar en haar broer, voornamelijk boodschappen meegeeft die zijn angsten weerspiegelen. ‘dat kun je beter niet doen’ ‘pas je op’ en ‘dat is niets voor jou’ zijn voorbeelden hiervan. Het straalt geen vertrouwen uit, hooguit zorg. In combinatie met de passiviteit die Onna’s vader liet zien, geen krachtige bron om als jong kind eigenwaarde uit te putten. Haar moeder daarentegen lijkt een krachtige vrouw; werkend, zorgt goed voor de kinderen maar Onna beschrijft haar tegelijkertijd als een wat ‘koude’ vrouw. Zelf zegt ze hierover; ‘achteraf zie ik mijn moeder als een vrouw die gericht was op haar eigen behoeften. En als daaraan door mijn vader of door ons als kinderen niet voldaan werd, kon ze zich dagenlang hullen in stilzwijgen’. Kort door de bocht gesproken zouden we kunnen veronderstellen dat Onna’s moeder dit gedrag inzette om uiteindelijk te krijgen wat ze nodig had. Manipulatie. En met succes want zowel de vader als Onna en haar broer liepen op eieren als het ging om hun moeder. Stel je maar eens voor welke boodschap je daar als kind uithaalt?!
Wie jij bent wordt wel duidelijk als je in de spiegel van je eigen hart kijkt. Vrije vertaling naar: C. Jung
Leven vanuit je kracht
Eigenwaarde. Een belangrijk fundament maar zonder enige vanzelfsprekendheid. Mensen met lage zelfwaarde hebben de neiging zichzelf te bekritiseren, zijn streng en oordelend naar zichzelf. Maar ook naar anderen. Het tegenovergestelde is dat mensen met genoeg eigenwaarde vergevingsgezind zijn naar zichzelf, eerlijk en verantwoordelijk zijn en milder zijn ten aanzien van fouten die ze maken. Een gezonde dosis eigenwaarde maakt ons niet egoïstisch of narcistisch. Het zorgt er niet voor dat we misbruik maken van anderen of anderen gebruiken ter ere en glorie van onszelf. In tegendeel. Jezelf waardevol achten betekent juist dat je goed voor jezelf zorgt, je grenzen bewaakt en vanuit je eigen kracht leeft. Gezonde dosis eigenwaarde betekent ook dat je je bewust bent van je eigen emoties, daarin de juiste balans houdt en serieus en speels gelijke tred houdt.
Dat de balans bij Onna zoek is, is duidelijk. Haar hoog gevoeligheid, perfectionisme, haar geschiedenis, de keuze van haar relatie én het niet volledig geaccepteerd voelen van haar lesbisch zijn, maakt dat ze zichzelf gevangen houdt in negativiteit. Met als gevolg dagen die gekenmerkt worden door somberheid en het niet meer zien zitten. De bron van haar slecht voelen, is wel haar lage eigenwaarde. Ze is gaan geloven dat ze niet goed genoeg is, dat ze het leven eigenlijk niet aankan. Én dat ze het niet waard is om van te houden. Vergis je niet. Vanaf de buitenkant oogt Onna als een succesvolle carrièrevrouw die haar leven goed op orde heeft.
Ergens bij horen
Wat is een mogelijke relatie tussen eigenwaarde en homosexualiteit? Er is hier wel wat onderzoek naar gedaan. Zo blijkt bijvoorbeeld dat een belangrijke ingredient van eigenwaarde is dat je het gevoel hebt ergens bij te horen. Of het nu je gezin is, een vriendengroep of het team waar je deel uit maakt, we willen onderdeel van iets uitmaken. Het blijkt dan ook dat de eigenwaarde van minderheidsgroepen in de samenleving lager is. En hetzelfde geldt voor vrouwen ten opzichte van mannen. We zijn zogezegd, dubbel belast. En dan heb ik het er nog niet over wanneer we vrouw zijn, lesbisch én gekleurd.
Als ik terugga naar Danique, de vrouw die voor de spiegel stond, is dit haar waarheid geworden. Danique; ‘ik ben vrouw, biseksueel en ook nog eens zwart’. Ze oogt trots en energiek. Haar culturele achtergrond en haar hyperactiviteit zijn hier debet aan. Achter het masker schuilt een onzekere vrouw die niet weet wat ze met zichzelf aan moet. Het voor de spiegel staan en zichzelf horen stamelen, doen haar de das om. Ze wil zich net zo krachtig voelen als dat ze oogt. Danique wil zichzelf kunnen waarderen, haar biseksualiteit omarmen en een leven leiden waarin haar gevoel niet geaccepteerd te worden, niet langer de boventoon voert. Ze wil meer controle over haar emoties en ook afrekenen met de boosheid die ze ervaart jegens haar ouders; met haar moeder is het contact moeizaam. Haar vader ziet ze al een aantal jaren niet meer.
‘Eigenwaarde. Een belangrijk fundament zonder enige vanzelfsprekendheid’
Sterke drive
Ik zie in vrouwenland veel sterke vrouwen. Vrouwen die op de barricade staan als het gaat om homo-emancipatie. Vrouwen die een onvermoeibare drive lijken te hebben als het gaat om uiting geven aan hun lesbische of biseksuele identiteit. Terecht. We hebben als lesbische, biseksuele of transgender vrouw nu eenmaal meer hobbels te nemen in onze ontwikkeling. Een ontwikkelingscontext die gedomineerd wordt door hetero denken. Het heeft invloed op onze eigenwaarde. Als ik kijk naar de nieuwe generatie lesbische en biseksuele vrouwen lijken zij zich al veel vrijer en comfortabel te voelen in hun seksuele identiteit. Waarschijnlijk mede dankzij de vrouwen die hen vooraf zijn gegaan.
De vrouwen die ik zie lijden onder een laag gevoel van eigenwaarde, vragen zich allemaal hetzelfde af; kom ik er nog wel vanaf? Of liever gezegd; is het wel mogelijk om een gezond gevoel van eigenwaarde te verkrijgen? Mijn volmondige antwoord is JA.
We zijn niet onze geschiedenis, de stem van onze ouders. Onze seksuele voorkeur, onze huidskleur of onze maatschappelijke status. We zijn slechts wat we denken. En ons denken is geen absolute waarheid.
Met Danique ging ik geleidelijk aan werken voor de spiegel. Samen met haar kijken naar wie ze nou werkelijk was. Ik hielp haar attent maken op hele genuanceerde uitdrukkingen in haar gezicht die haar emoties weerspiegelden. Heel langzaam ging ze letterlijke en figuurlijk meer in haar eigen ogen kijken. Ontdekte ze aspecten in zichzelf die ze niet eerder had opgemerkt. Waardevolle karakteristieken, zoals haar zachte oogopslag. Met Onna ging ik het proces in waarin ze begon te accepteren dat haar reizende bestaan teveel vergde van haar gevoeligheid. Ging ze verwachtingen ten aanzien van haarzelf bijstellen, werden nieuwe waarheden geïntroduceerd en onderzocht. En Onna had de moed om zichzelf hardop vragen te stellen over haar tamelijk destructieve relatie. Het zijn allemaal stappen richting een meer gezonde waardering van wie zij zijn.
De sleutel naar een volwaardig en vervullend leven met jezelf ligt wel in de mate waarin je jezelf waardevol acht. Het bepaalt de mate waarin je jezelf en de wereld om je heen vertrouwt. En vertrouwen geeft richting aan je leven. In dit kader is wat mij betreft een succesvol leven een leven waarin je vanuit vertrouwen en waardering voor wie je bent, in het leven staat. Een gezond gevoel voor eigenwaarde zorgt ervoor dat je realistische doelen nastreeft, dat je kunt reflecteren op jezelf vanuit eerlijkheid en oprechtheid en kunnen zeggen; dat had ik toch beter anders kunnen aanpakken. De weg naar een gezond gevoel van eigenwaarde is kunnen geloven dat het voor jou is weggelegd.
‘Vertrouwen geeft richting aan je leven’
ILLUSTRATIES: Sophie Oudman
door Barbara Veldt | jun 28, 2017 | Persoonlijke ontwikkeling, Psychologie
Heb je ooit een vrouw ontmoet waar je ogen op blijven steken door wat er om haar heen hangt? Een zichtbare vrouw, zachtaardig en met een gevonden rust. Ze oogt aantrekkelijk door haar levenslust en open blik. Deze vrouw neemt verantwoordelijkheid voor haar leven en is zich bewust van wat er bestaat aan gevoel, aan leven en aan zichzelf. Ze neemt ruimte in met een moeiteloze zelfverzekerdheid. Deze vrouw is vaste klant bij de sportschool van het leven. Zij zweet door zelfreflectie en meet de kwaliteit van het leven af aan de momenten, niet aan de jaren.
Eerlijk naar jezelf
In de spiegel kijken, echt naar jezelf kijken, is zweten. Het betekent dat je eerlijk naar jezelf bent: vragen kunt beantwoorden als wie ben ik, wat wil ik met mijn leven en is mijn relatie met mijn lief wel zoals ik dat wens? Als je de antwoorden niet hebt, vraagt het jouw bereidheid ernaar op zoek te gaan. Dat is niet eenvoudig. Soms is het zo ingewikkeld, dat we onszelf liever voor de gek houden. Meestal niet bewust. We houden onszelf gevangen in de illusie van dat wat niet is, maar wat we wel van onszelf (willen) geloven. Twitter en Facebook doen daarin ook goede zaken. Jezelf op deze podia uitvergroten geeft inzicht in jezelf. Voor even is dat helemaal goed, kan het je leven zelfs positieve impulsen geven. Op langere termijn houd je zo’n uitvergrote Ik niet vol, kost het je al je energie en aandacht. Waarom zou je doen alsof terwijl het echte leven zoveel meer te bieden heeft. Wil jij stralen, rust brengen in je leven, aantrekkelijk zijn voor jezelf en de vrouwen, leef dan de realiteit en neem de verantwoordelijkheid voor wat je voelt, ziet en ervaart. Het is wat ons betreft een weg naar leven met innerlijke sexappeal… nadat diezelfde werkelijkheid je eerst even pissig heeft gemaakt.
Afschuiven
Klinkt dit allemaal nog wat vaag? We kunnen het concreter maken. Is er wel eens iemand die tegen je zegt dat je altijd alles bepaalt of dat je bot en ongenuanceerd dingen zegt? Hoe reageer jij dan? Kans dat je het afschuift op de ander: ‘ ja, maar jij’ of goedpraat ‘zo ben ik nu eenmaal’. Dit zijn slechte excuses om de realiteit niet onder ogen te komen. Het is als een weegschaal die je vertelt in beweging te komen en jij die zegt dat het niet waar is.
Een tijd geleden meldt zich een vrouw van 42 aan. Zij stelt zichzelf als volgt voor; ‘Ik zie mezelf als een grijze muis en maak mezelf het liefst onzichtbaar in gezelschap. Ik weet niet wie ik ben en al helemaal niet wat ik wil met mijn leven’. Bij doorvragen blijkt de belangrijkste reden voor coaching; zij en haar partner, met wie ze al 15 jaar samen is, delen geen enkele vorm van intimiteit meer. De vrouw gelooft dat dit vooral met haar te maken heeft.
De weken die volgen zijn zwaar. Vooral schuldgevoelens spelen haar parten. Als de vrouw eenmaal de realiteit accepteert dat er een belangrijke relatie is tussen dit gevoel en gebrek aan verantwoordelijkheid nemen, verandert zij haar gedrag. Ze stelt zichzelf meer (lastige) vragen, gaat gesprekken aan met haar geliefde en ook durft ze zo nu en dan in een grotere groep iets van zichzelf laten zien. De veranderingen worden ook zichtbaar in haar kleding en haar uiterlijk. Tijdens de laatste sessie spreekt ze de magische woorden ‘Door eerlijk te zijn naar mezelf, ben ik meer verantwoordelijkheid gaan nemen. Ik heb mezelf laten geloven dat ik een grijze muis was, zo hoefde ik niet met mezelf aan de slag. Nu ben ik zekerder van mezelf en voel me meer vrouw dan ooit tevoren. Ook mijn lief vindt dat’, eindigt ze lachend.
Het gaat niet om wat je doet maar hoe je het doet. Het gaat niet om wat je bent maar wie je bent.
Innerlijke sexappeal
Er is dus goed nieuws. Wij vrouwen hebben het allen in ons een leven te leiden van sensualiteit, van innerlijke sexappeal. Denk maar eens terug aan dat hele jonge meisje dat je ooit was; compleet, vrij van angst van wat anderen wel niet zouden vinden, speels en open in de wereld. In de basis is de sensuele vrouw gelijk aan dat meisje met dat verschil: het volle bewustzijn. Als je jezelf kunt losmaken van je eigen verwachtingen, de verwachtingen van anderen, van ‘dat wat hoort’ kun je zijn wie je bent. Het vraagt moed en inspanning om jouw zinnelijke zelf aan de wereld te laten zien. De sensuele vrouw is een vrouw van zelfexpressie. Een vrouw die weet wie ze is en wat ze wil, ook in haar seksualiteit.
Zintuigen
Sensualiteit en seksualiteit wordt vaak door elkaar gehaald. Ze worden met regelmaat als synoniem gebruikt. Toch zit er een groot verschil tussen. Sensualiteit gaat over alles hoe we zijn in ons leven, hoe we in contact staan met alles en iedereen, hoe we onze zintuigen gebruiken om aanwezig te zijn, hoe we reageren. Seksualiteit is daar een onderdeel van. Je kunt seks hebben zonder sensueel te zijn en je kunt sensueel zijn zonder seks. Vrouwen met innerlijke sexappeal blinken, naast hun zelfbewustzijn, uit in vrouwelijk initiatief. Deze vrouwen zijn niet van passief afwachten, zoals nog weleens gedacht wordt. Het is een vrouwelijk, subtiel spel dat begint met lef! Want je moet wel dúrven.
Veilige grenzen
Durf jij? Of geven je gedachten je nog steeds een ‘ ja maar’ of ‘het zal wel’? Misschien ben je gesteld op je comfortzone. Of ben je je er niet bewust van dat je die hebt. De veilige grenzen waarbinnen we ons begeven; de wereld bezien met goed of slecht, mooi of lelijk, hard of zacht. Binnen deze kaders leven we volgens gewoontepatronen en automatismen. Gelukkig maar, tenslotte moet er gewoon brood op de plank en de hond laat zichzelf ook niet uit. De kunst is een evenwicht te vinden in het leven van alledag en momenten die je een niveau verder naar JOU brengen.
Sensuele zelf
Ben je klaar voor de verkorte handleiding naar jouw sensuele zelf? Gun jezelf dit cadeau, hét cadeau waar je levenslang plezier van hebt. En met jou vele anderen om je heen. Straks ben jij die vrouw waar ieders ogen op blijven steken omdat er iets om je heen hangt. Innerlijke sexappeal!
GEEF alle aandacht aan je zintuigen en je bent in het moment.
EXPERIMENTEER met je comfortabele zone. Doe iets wat je eigenlijk niet durft.
VERBIND je met anderen door jezelf te laten zien. Niet wat je bent, maar wie je bent.
ONDERZOEK wie je bent, wat je intenties zijn en wat je belangrijk vindt.
EIGENHEID vraag je in situaties eens af wat van jou is en wat van een ander.
LEEF doe zo nu en dan eens lekker gek en ondeugend … en vergeet niet voluit te lachen!
Recente reacties